Η ιστορία της Καβάλας είναι συνυφασμένη με τον καπνό γι’ αυτό και η πόλη απέκτησε το προσωνύμιο η «Μέκκα του καπνού». Η παραγωγή και εξαγωγή του προϊόντος ξεκίνησε ήδη από τις αρχές του 18ου αι. Κατά τα τέλη του 19ου η Καβάλα γίνεται σημαντικό εμπορικό κέντρο και ο καπνός είναι ο βασικός λόγος για τον οποίο επεκτείνεται και πληθαίνει η πόλη. Μέχρι τις αρχές του 20ου αι. κορυφώνεται η βιοτεχνία, δραστηριοποιούνται πενήντα (50) τουλάχιστον καπνεμπορικές επιχειρήσεις, οι οποίες συναλλάσσονται εμπορικά με την Ευρώπη, την Αλεξάνδρεια, την Κωνσταντινούπολη και την Οδησσό, και στα μέσα του ίδιου αιώνα μετράμε περίπου εκατόν εβδομήντα (170) καπναποθήκες στις οποίες εργάζονται καθημερινά καπνεργάτες. Στις καπναποθήκες της Καβάλας γίνεται το βασικό στάδιο της εμπορικής επεξεργασίας του μπασμά, μιας εξαιρετικής ποικιλίας καπνού, που περιλαμβάνει την ταξινόμηση, τη συσκευασία σε δέματα και την περιποίησή του.
Οι περισσότερες καπναποθήκες κατεδαφίστηκαν μεταξύ του 1960-1970. Υπάρχουν ακόμα πολλές μέσα στην πόλη, οι οποίες μαρτυρούν την παλιά αίγλη και αποτελούν πολιτιστική κληρονομιά της Καβάλας. Οι ξένοι έμποροι, τα προξενεία και οι εταιρείες του καπνού, τα ιδιωτικά μέγαρα των καπνεμπόρων, οι καπνεργάτες και γενικότερα οι πολυπολιτισμικές σχέσεις των ντόπιων χριστιανών, μουσουλμάνων, Εβραίων και Αρμενίων, αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της σύγχρονης ιστορίας της «Μέκκας του καπνού».
Το Μουσείο Καπνού της Καβάλας, ιδρύθηκε το 2003 και αποτελεί τον θεματοφύλακα της ιστορίας του καπνού της πόλης.
